Project Description
สมพงษ์ ลีระศิริ “ศิลปินวาดทราย” มศว
“Sand Artist” 1 ใน 4 ของไทย
“ใครจะคิดว่า ทรายใช้วาดรูปได้”
อาจารย์ ดร.สมพงษ์ ลีระศิริ “ผู้สร้างศิลปะจากเม็ดทราย” เป็นอาจารย์ประจำสาขาวิชาศิลปะจินตทัศน์ คณะศิลปกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) ซึ่งเป็นศิลปินวาดทรายหรือ “Sand Artist” ที่มีชื่อเสียงในปัจจุบัน นับเป็น 1 ใน 4 ศิลปินวาดทรายชั้นนำของประเทศไทย เคยมีผลงานการแสดงศิลปะวาดทรายในงานเทศกาลต่างๆ เช่น “เปิดโลกทะเลชุมพร” และได้รับเชิญไปออกรายการโทรทัศน์หลายครั้ง
“ศิลปะวาดทรายหรือ Sand Artist ถือเป็นศิลปะแนวใหม่ที่ได้มาจากประเทศทางแถบยุโรป ศิลปะแขนงนี้เผยแพร่ในเมืองไทยราวปี 2556สำหรับเมืองไทยมีศิลปินวาดทรายเพียง 4 คน ที่มีผลงานอันโดดเด่น หนึ่งในนั้นคือ อาจารย์สมพงษ์ ลีระศิริ ของ มศว ที่มีผลงานแสดงสู่สายตาสาธารณชนหลายที่หลายครั้ง อาทิ แสดงการวาดทรายประกอบบทพระราชนิพนธ์เรื่อง พระมหาชนก จัดแสดงสื่อร่วมสมัยประกอบการบรรเลงดนตรีดุริยางค์ซิมโฟนีออร์เครสตรา มศว และกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรมและมูลนิธิหอสมุดดนตรีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 สร้างสรรค์ศิลปะหลากหลายสู่ แซนด์อาร์ต (Sand Art)
อาจารย์สมพงษ์ได้เรียนทักษะด้านศิลปะหลากหลายสมัยเรียนคณะสถาปัตย์ฯ จากสถาบันเจ้าคุณทหารลาดกระบัง สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้กับศิลปะหลายแขนง ไม่จำกัดที่การแสดงรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง เช่น งานจิตรกรรมสองมิติ ภาพพิมพ์ งานภาพถ่าย ตลอดจนงานแสดงสดหรือเพอร์ฟอร์มแมนซ์ อาร์ต การสร้างสรรค์งานมีเดีย อาร์ต เป็นต้น และได้มีโอกาสแสดงครั้งแรก ณ ศูนย์วัฒนธรรมไทยญี่ปุ่น เป็นการวาดภาพพระบรมฉายาลักษณ์ด้วยทราย ประกอบเพลงบรรเลงออร์เครสตรา จนทำให้ผู้คนที่ได้เห็นชื่นชมและชื่นชอบอย่างที่อาจารย์สมพงษ์คาดหวังไว้
ทรายเม็ดเล็กๆ เมื่อมารวมตัวกันเป็นกลุ่มก้อน ก็เกิดเป็นภาพ เช่นเดียวกับความจงรักภักดีของคนไทย กลายเป็นกำลังใจในการเขียนภาพพระบรมฉายาลักษณ์อีกหลายๆ ครั้ง โดยเขาเลือกวาดในโอกาสที่เหมาะสม เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระองค์ท่าน ทั้งนี้อาจารย์สมพงษ์ ยังเคยสร้างผลงานชิ้นพิเศษถวายในหลวง ร.9 โดยเป็นการเขียนทรายแบบ negative ครั้งแรกของเมืองไทย ในชื่อภาพ ‘ทรงเรือใบกีฬาแหลมทอง’ ซึ่งเป็นการเขียนทรายแบบที่ไม่มีมือของศิลปินปรากฏอยู่บนภาพในขณะที่เขียนเลย ก่อนที่จะนำภาพแต่ละภาพที่เขียนแยกกันมาประกอบรวมเป็นภาพเคลื่อนไหวด้วยเทคนิค motion picture ทำเป็นภาพ 3 มิติ ทั้งหมด 8 ภาพแล้วด้วย
ครั้งหนึ่งจากการให้สัมภาษณ์ผ่านสื่อสิ่งพิมพ์ อาจารย์สมพงษ์กล่าวว่า “อาจารย์ของผมสอนให้ผมมีความคิดในการสร้างสรรค์งานได้หลากหลายมาก สอนให้สร้างสรรค์นำสิ่งที่ไม่ได้เคยนำมาสื่อสารในแง่งานศิลปะมาก่อน เช่น ทราย ศิลปินก็สามารถนำทรายมาสร้างสรรค์เป็นภาพศิลป์ ทดแทนการใช้สี ดิน หรือผ้าใบ ซึ่งผมได้แรงบันดาลใจการสร้างสรรค์งานศิลปะวาดทราย โดยเป็นงานศิลปะเกิดเริ่มต้นที่ตะวันตกหรือแซนด์อาร์ต(Sand Art) เป็นการวาดภาพด้วยทรายที่งานบีโอไอ แฟร์ เมื่อปี 2013 จากนั้นถือเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างสรรค์ แซนด์ อาร์ต ที่หลากหลายในเวลาต่อมา ครั้งแรกที่ผมเห็นศิลปินชาวยูเครนวาดภาพโดยใช้ทราย เป็นการวาดภาพพระบรมฉายาลักษณ์ในหลวง ผมเห็นถึงพลังของพระบรมฉายาลักษณ์ซึ่งทุกคนซาบซึ้ง ยินดีและมีความสุข รับรู้ได้ถึงพลังของพระบรมฉายาลักษณ์ มีความสุขที่ได้เห็นภาพของพระองค์บนพื้นทราย เป็นภาพที่ไม่ได้เห็นได้ง่ายๆ หรือทั่วไป จากจุดนี้ผมเกิดตั้งคำถามว่า หากเรามีโอกาสมีพื้นที่ให้ผมได้ทำงานในฐานะคนไทยคนหนึ่ง วาดพระบรมฉายาลักษณ์ จะมีผลต่อความรู้สึกคนไทยหรือไม่ เพราะขณะนั้นศิลปะบนพื้นทราย Sand Art เป็นเรื่องใหม่ของไทย เนื่องจากศิลปะทรายยังไม่ได้จัดกระบวนการเรียนการสอนเป็นขั้นตอน หากอยากสร้างสรรค์ได้ต้องฝึกฝนด้วยตนเอง” อาจารย์สมพงษ์จึงหาวิธีทำด้วยการศึกษาวิธีการวาด สร้างภาพและวิธีการเล่าเรื่อง ดูลักษณะการใช้ประโยชน์จากอวัยวะในร่างกาย เช่น มือ นิ้วทุกส่วน ผ่ามือ การแบ การปล่อยทราย การกำ การปล่อย การบังคับเส้น หลังจากคิดค้นลองผิดลองถูกอยู่นาน 6 เดือน ก็พบวิธีการถ่ายทอดศิลปะการวาดทราย ความงามของการวาดทรายแต่ละครั้งก็ไม่เหมือนกัน ชนิดของทรายรวมทั้งแหล่งที่มาของทราย เวลาเอามาวาดภาพก็แตกต่างกัน เราก็ต้องเข้าใจความนุ่มนวลของทราย การวาดทรายไม่ใช่การโรยทรายแล้วเอานิ้วไปวาด เราต้องมีเทคนิคการโรยทราย ระยะห่างมือกับจอให้ได้ระยะที่พอเหมาะ มันคือการเรียนรู้ใหม่ๆ อยู่ตลอดเวลา แค่ผมหายใจนิดเดียวก็มีผลต่องาน ห้องที่เย็นมากหรือการวาด out door ก็มีผลต่อการวาดทั้งสิ้น การวาดทรายก็เหมือนกับการฉายภาพยนตร์ที่ภาพเปลี่ยนตลอดเวลา เมื่อสรุปภาพแล้วคนเข้าใจ ก็ต้องฝึกการเล่าเรื่อง พยายามหาลูกเล่นใหม่ๆ สำหรับเทคนิคของผม คือ ผมใช้วิธีวาดภาพประกอบมือ เช่นเดียวกับการร่ายรำ เพื่อเพิ่มความน่าสนใจ การวาดภาพบนพื้นทราย มือถือเป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุด”
โดยล่าสุด เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน 2568 อาจารย์สมพงษ์ได้ร่วมไปแสดงศิลปะการวาดทรายในงานทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี เสด็จร่วมงานแสดงสินค้าและนิทรรศการด้านการท่องเที่ยวของผู้ประกอบการมวยไทย World Travel Market (WTM) 2025 ที่เอ็กเซล ลอนดอน กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร ได้รังสรรค์ศิลปะงานสีการวาดภาพด้วยทรายประกอบดนตรีสากลและดนตรีไทย ถ่ายทอดเรื่องราวในโอกาสเฉลิมฉลอง 170 ปี แห่งความสัมพันธ์ทางการทูตไทยกับสหราชอาณาจักร นับตั้งแต่การลงนามในสนธิสัญญาเบาว์ริ่งในปี พ.ศ.2398 ก่อเกิดความสัมพันธ์ระดับราชวงศ์ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียของอังกฤษในด้านต่างๆ ผ่านศิลปะการวาดภาพด้วยเม็ดทรายจากแม่น้ำเจ้าพระยาในครั้งนี้
